Odrodzenie państwa polskiego po I wojnie światowej Kształtowanie się ustroju niepodległej Polski Zgodnie z zapowiedziami 26 stycznia 1919 r. odbyły się wybory do Sejmu ustawodawczego , którego głównym zadaniem miało być uchwalenie konstytucji. Study with Quizlet and memorize flashcards containing terms like Trójprzymierze (państwa centralne), Trójporozumienie (ententa), 1 sierpnia 1914 r. and more. Plebiscyt – głosowanie ludności za przynależnością określonego terytorium do danego państwa „Spadek” po zaborcach i wojnie – trudności w scaleniu ziem polskich po 123 latach zaborów; różnice między zaborami w każdej dziedzinie życia społeczno-gospodarczego; zniszczenia wojenne, brak infrastruktury komunikacyjnej i NATO jest międzynarodowym sojuszem wojskowym utworzonym po II wojny światowej. Początkowo jego członkami były Stany Zjednoczone, Kanada i dziesięć państw Europy Zachodniej. Geneza powstania NATO związana jest z powstaniem po wojnie dwóch rywalizujących ze sobą bloków państw na czele z USA i ZSRR. Do pierwszych konfliktów między państwami kapitalistycznymi a komunistycznymi W ich wyniku wybranych zostało 460 posłów na Sejm PRL oraz 100 senatorów do nowo utworzonego Senatu PRL. Były to pierwsze częściowo wolne wybory w historii Polski po II wojnie światowej. Przedstawiciele niedemokratycznych władz komunistycznych Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej zagwarantowali rządzącej „koalicji”, obejmującej Stalinizm to okres rządów Józefa Stalina, który w Związku Radzieckim przypadł na lata 1929-1953. Jednocześnie mianem stalinizmu określa się pierwszy etap komunizmu w krajach Europy Wschodniej, jakie po II wojnie światowej znalazły się pod protektoratem Rosji Sowieckiej. Odrodzenie państwa polskiego po I wojnie światowej Wróć . Kurs Gotowy sposób na lekcję: Odrodzenie państwa polskiego po I wojnie światowej. kBcM. Jeden z liderów Konfederacji kolejny raz szokuje. W czerwcu br. polityk powiedział, że "To myśmy cały czas atakowali Rosję, a Rosja nas nie". "Także, proszę się zastanowić, drażniliśmy Rosję nie wiadomo dlaczego" - przekonywał Korwin-Mikke. Polityk wystąpił na kanale "Odrodzenie komunizmu". Był tam gościem Michała Nowickiego, który pochwalał mord w Katyniu. "Nie chciałem w to wierzyć, ale Janusz Korwin-Mikke naprawdę wystąpił w yt kanale Odrodzenie Komunizmu - syna Wandy Nowickiej. U typa, który pochwalał mord w Katyniu, wzywał do napadów na księży, przedsiębiorców, rabowanie majątków "burżuazji", wychwalał zbrodnie Dzierżyńskiego" - napisał na Twitterze Wojciech Wybranowski. Ja?? Pierwsze słyszę! — Janusz Korwin-Mikke (@JkmMikke) July 25, 2022 Film opublikowany na kanale "Odrodzenie komunizmu" nosi tytuł "Banderowska histeria w Polsce - rozmowa z Januszem Korwinem Mikke". "Ja? Pierwsze słyszę!" Jak na twitta byłego dziennikarza "Do Rzeczy" zareagował lider Konfederacji? Dość oryginalnie. "Ja?? Pierwsze słyszę!!" - napisał Korwin-Mikke pytany o swoje wystąpienie na kanale "Odrodzenie komunizmu". "A to jest pański sobowtór?" - zapytał Wybranowski i dołączył link do filmu na YT. O Michale Nowickim, synu polityk Lewicy Wandy Nowickiej, pisaliśmy już na łamach naszego portalu w 2020 roku. Opublikował wówczas w serwisie YouTube nagranie „Feliks Desperado”. W piosence gloryfikował NKWD, a ofiary aparatu komunistycznego określił mianem „wyklętego polskiego ścierwa”. Na swojej stronie „Odrodzenie komunizmu” wskazywał że sowiecki najazd na Polskę był „humanitarną interwencją”. Syn polityk przyznawał też, że kłamstwem jest obarczanie Rosjan za mord w Katyniu - w jego ocenie masowej eksterminacji dokonali Niemcy. Źródło: Ogromną rolę w odrodzeniu Polski po latach zaborów odegrała I wojna światowa. Ale w budowie nowego państwa nieocenione było działanie osób, których często nazywa się Ojcami Niepodległości. Jaki był udział Józefa Piłsudskiego, Romana Dmowskiego i innych mężów stanu w odzyskaniu niepodległości? Józef PiłsudskiJózef Piłsudski jest uznawany za najważniejszego polityka, który doprowadził do odzyskania przez Polskę wolności. W młodości angażował się w antyrosyjskie działania niepodległościowe, za co został zesłany na Syberię. Po powrocie ze zsyłki działał w Polskiej Partii Socjalistycznej, w której redagował pismo „Robotnik”. Był zwolennikiem socjalizmu niepodległościowego. Od roku 1910 roku Piłsudski rozwijał działalność Związków Strzeleckich w Galicji. To Rosję uznawał za głównego wroga polskiej niepodległości, a pierwszym krokiem w walce o nią miało być według niego antyrosyjskie powstanie. Dlatego w czasie pierwszej wojny światowej stanął na czele I Brygady Legionów Polskich, walczącej u boku Austro-Węgier i Niemiec. W 1914 roku z inicjatywy Piłsudskiego powstała tajna Polska Organizacja Wojskowa, której celem było zbrojne zdobycie niepodległości. Gdy w Rosji wybuchła rewolucja, Piłsudski doprowadził do kryzysu przysięgowego i zerwał współpracę z Wiedniem i Berlinem. 10 listopada 1918 roku, przybył do Warszawy, po tym jak został zwolniony z więzienia z Magdeburgu. 14 listopada przejął pełnię władzę od Rady Regencyjnej, a następnie został mianowany Naczelnikiem DmowskiPrzywódca i ideolog Narodowej Demokracji. W młodości należał do Ligi Polskiej, którą w 1893 roku przekształcił w tajną Ligę Narodową, organizację, której celem było narodowe przebudzenie Polaków oraz wzrost ich samoświadomości we wszystkich zaborach. Przez swoją niepodległościową działalność był zmuszony do opuszczenia zaboru rosyjskiego. Zamieszkał we Lwowie, gdzie objął redakcję dwutygodnika „Przegląd Wszechpolski” i współtworzył Stronnictwo Narodowo-Demokratyczne. Do niepodległości chciał dążyć etapami. Jednym z etapów miało być połączenie rozdzielonych polskich ziem. Za głównego wroga sprawy polskiej uznał Niemcy, a drogę do niepodległości taktycznie związał z Rosją. Ze względu na rosyjskie porażki w I wojnie światowej wyjechał na zachód. W sierpniu 1917 roku utworzył w Lozannie Komitet Narodowy Polski, który wkrótce zaczął być uważany przez państwa ententy za jedynego przedstawiciela odradzającej się Rzeczypospolitej. Wraz z Ignacym Paderewskim reprezentował Polskę na konferencji pokojowej w Paryżu, gdzie 29 stycznia wygłosił 5-godzinne exposé dotyczące całości polskich żądań, które sam od razu płynnie przekładał na język angielski i francuski. W imieniu Rzeczpospolitej wraz z Paderewskim 28 czerwca 1919 roku podpisał traktat WitosWielokrotny wójt rodzinnej wsi Wierzchosławice. Od początku politycznej kariery zajmował się sprawami galicyjskich chłopów. Związał się ze Stronnictwem Ludowym i został jednym z jego liderów. Sprawy chłopskie poruszał też w ramach Sejmu Krajowego we Lwowie i parlamentu austriackiego w Wiedniu. W swojej działalności łączył sprawy upodmiotowienia chłopów i reformy rolnej z uświadamianiem narodowym włościan i ideą niepodległościową. W 1914 roku powstało PSL „Piast”, którego Witos został jednym z liderów. Współpracował z obozem narodowym Romana Dmowskiego i wstąpił do tajnej Ligi Narodowej. Pod koniec października 1918 roku stanął na czele Polskiej Komisji Likwidacyjnej Galicji i Śląska Cieszyńskiego, która przejęła władze w Galicji od Austrii. Ze względu na mocno lewicowy charakter odmówił udziału w rządzie Ignacego Daszyńskiego, który powstał 7 listopada 1918 roku w DaszyńskiPolityk socjalistyczny i niepodległościowy przed odzyskaniem niepodległości przez Polskę działający w Galicji. Był jednym z głównych organizatorów ruchu socjalistycznego w Galicji. Od 1897 roku zasiadał on w wiedeńskiej Radzie Państwa, w której zasłynął jako wybitny mówca. Pełnił również rolę krakowskiego radnego. Przed pierwszą wojną światową był gorącym zwolennikiem Józefa Piłsudskiego. Współpracował z Polską Partią Socjalistyczną. Po wybuchu wojny Daszyński wspierał działalność piłsudczykowskiej Polskiej Organizacji Narodowej. W październiku 1918 roku był współautorem manifestu, w którym polscy posłowie parlamentu austriackiego oświadczali, że odtąd uważają się za obywateli Polski. W nocy z 6 na 7 listopada został powołany Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej w Lublinie, na którego czele stanął właśnie Daszyński. Rząd był mocno lewicowy i ogłosił bardzo postępowo-demokratyczny program reform społeczno-gospodarczych. Piłsudski po powrocie do kraju przyjął 12 listopada dymisję rządu lubelskiego, ale powierzył Daszyńskiemu misje stworzenia nowego, koalicyjnego rządu. Misja się nie powiodła, ze względu na brak porozumienia z Narodową Demokracją i 17 listopada nowym premierem został Jędrzej Jan PaderewskiSławny na całym świecie polski pianista, wirtuoz i kompozytor, a także polityk. Paderewski w 1881 roku wyjechał na zachód, gdzie z powodzeniem rozwijał międzynarodową karierę muzyczną. Międzynarodowa sława uczyniła go ambasadorem sprawy polskiej na świecie. Podczas I wojny światowej zaangażował się wraz z Henrykiem Sienkiewiczem w działalność szwajcarskiego Komitetu Generalnego Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce. Przebywając w Stanach Zjednoczonych lobbował za polską niepodległością wśród amerykańskich polityków. Od 1917 roku był amerykańskim przedstawicielem utworzonego przez Romana Dmowskiego Komitetu Narodowego Polskiego. Miał dostęp również do administracji prezydenta Thomasa Woodrowa Wilsona i możliwe jest to, że to za jego sprawą w zaprezentowanych 8 stycznia 1918 roku „Czternastu punktach” Wilsona znalazł się postulat „stworzenia niepodległego państwa polskiego”. Jego wizyta przejazdem w Poznaniu przesądziła o wybuchu powstania wielkopolskiego 27 grudnia 1918 r. 16 stycznia 1919 roku, po ustąpieniu rządu Jędrzeja Moraczewskiego został premierem i ministrem spraw zagranicznych. Dzięki niemu doszło do porozumienia Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego z Komitetem Narodowym Polskim w Paryżu. Paderewski był obok Romana Dmowskiego delegatem na paryską konferencję pokojową, zakończoną podpisaniem traktatu KorfantyUrodzony w górniczej rodzinie na Górnym Śląsku walczył o niepodległość Polski ze śląskiem w jej granicach. W latach 1901–1908 współpracował z Romanem Dmowskim będąc członkiem Ligi Narodowej. Na łamach redagowanych przez siebie gazet „Górnoślązaka” oraz „Polaka” szerzył niepodległościowe ideę wśród zamieszkujących Górny Śląsk Polaków. O polskie interesy dbał także jako poseł do niemieckiego Reichstagu, a także pruskiego Landtagu. 25 października 1918, gdy Niemcy przegrywali w I wojnie światowej wystąpił w niemieckim parlamencie z głośnym żądaniem przyłączenia do państwa polskiego wszystkich ziem polskich zaboru pruskiego i Górnego Śląska. Gdy na mocy traktatu wersalskiego postanowiono, że sprawa przynależności Górnego Śląska będzie rozstrzygnięta przez głosowanie w plebiscycie, prowadził agitację na rzecz głosowania na Polskę. Po niekorzystnym dla Polski wyniku plebiscytu w 1921 roku stanął na czele III powstania śląskiego. Dzięki zrywowi i skutecznej polityce Korfantego najbardziej uprzemysłowione tereny Górnego Śląska trafiły do odrodzonej że znasz historię odzyskania niepodległości przez Polskę? Sprawdź się w naszym quizie!Czytaj też:Piłsudski i trzech przyszłych polskich premierów obrabowali rosyjski pociąg. Zuchwała akcja pod Bezdanami Flickr Creative Commons ImagesSome images used in this set are licensed under the Creative Commons through to see the original works with their full wojna światowa Czynniki które wpłynęły na odzuskanie niepodległośći po I wojnie światowej. Polacy, którzy po trzecim rozbiorze w 1795 roku utracili swoje państwo, nigdy nie zrezygnowali z prób odzyskania niepodległości. Świadczą o tym powstania i postawa Polaków, którzy mimo prób zniszczenia przez zaborców ich świadomości narodowej, pozostawali wierni swym niepodległościowym dążeniom. Jednak w powszechnym mniemaniu jedyną szansą na odrodzenie polski był konflikt między państwami zaborczymi i w końcu, na początku wieku XX sytuacja międzynarodowa zaczęła sprzyjać polskim dążeniom które wpłynęły na odzuskanie niepodległośći po I wojnie którzy po trzecim rozbiorze w 1795 roku utracili swoje państwo, nigdy nie zrezygnowali z prób odzyskania niepodległości. Świadczą o tym powstania i postawa Polaków, którzy mimo prób zniszczenia przez zaborców ich świadomości narodowej, pozostawali wierni swym niepodległościowym dążeniom. Jednak w powszechnym mniemaniu jedyną szansą na odrodzenie polski był konflikt między państwami zaborczymi i w końcu, na początku wieku XX sytuacja międzynarodowa zaczęła sprzyjać polskim dążeniom niepodległościowym. Lata 1914-1918 były w dziejach Polski wyjątkowym okresem, w którym zrodziła się i okrzepła myśl o wyzwoleniu narodu spod ponad wiekowej niewoli. Okres ten to także okres wielkiego zrywu niepodległościowego, bowiem żołnierz polski - niezależnie po której stronie frontu - bił się o Polskę, jej odrodzenie i wielkość. Polacy otrzymali możność współdecydowania o własnym losie we własnej ojczyźnie. Ale powszechna bieda, często głód, brak pracy, spekulacja i wielka troska o to, co będzie, sprawiały, że radość z wolności mieszała się z niepewnością jaka będzie ta nowa Polska. Zarówno państwa centralne jak i Państwa Ententy starały się pozyskać do swego obozu wybitne osobistości polskie, by te skłoniły swych rodaków do walki po ich stronie. Najsilniejszy obóz niepodległościowy był związany z Austro-Węgrami. Tam też J. Piłsudski utworzył Kompanię Kadrową, z którą w sierpniu 1914 roku wkroczył do zaboru rosyjskiego, licząc na wywołanie powstania. Niestety, akcja ta nie powiodła się, a oddziały Piłsudskiego zostały podporządkowane Austrii. Z kolei Rosja zaproponowała utworzenie Królestwa Polskiego, lecz była to bardzo mglista obietnica. Projekt ten podchwyciła jednak Narodowa Demokracja z Romanem Dmowskim na czele, która była zwolenniczką odzyskania niepodległości w oparciu o Rosję. Jednak car poza tym nie poczynił nic, by wesprzeć endeków w działaniach, tak więc sprawa upadła. Następny przejaw wciągnięcia Polaków do wojny miał miejsce w 1916 roku. Wojna znalazła się wtedy w impasie, toczono walki pozycyjne, a wiele z nich miało miejsce właśnie na terenach polskich. Wyczerpanie się potencjału ludzkiego zmusiło cesarzy Niemiec i Austrii do wydania odezwy w dniu 5 listopada 1916 roku. Zawierała ona intencję utworzenia samodzielnego Królestwa Polskiego, jednak miało ono istnieć w ścisłej korelacji z obydwoma mocarstwami. W zamian za udział polaków w walce obiecano stworzenie „samodzielnego Królestwa Polskiego”. Miała być to monarchia sprzymierzona z tymi mocarstwami. Reakcja na ten akt była w większości sceptyczna. Piłsudski wszedł, co prawda, do Tymczasowej Rady Stanu, namiastki polskiej władzy związanej z państwami centralnymi, ale w celu zorganizowania samodzielnego wojska polskiego. Odzew rosyjski był niemal natychmiastowy. W noworocznym rozkazie car Mikołaj II zapowiedział “stworzenie Polski wolnej, złożonej z trzech części, dotąd rozdzielonych”. Obietnice rzucone przez obie strony miały jeden zasadniczy cel - pozyskanie polskiego rekruta. Nie mniej brzmiały one znacznie mniej wiarygodnie ze strony rosyjskiej, gdyż w końcu 1916 roku linia frontu na wschodzie przebiegała przeważnie poza granicami przedrozbiorowej Polski. W tym czasie sprawa polska wypłynęła jednak znacznie głębiej na forum polityki międzynarodowej za sprawą prezydenta Stanów Zjednoczonych - Wilson’a. Stwierdził on, że w wyniku wojny powinna zostać wskrzeszona “zjednoczona, niepodległa i samoistna Polska?. Zarówno Rosjanie jak i państwa centralne chcąc pozyskać polskiego rekruta obiecywały Polakom: suwerenność i niepodległość. Owe obietnice i sposoby ich realizacji określane są mianem “sprawy polskiej?. Stanowiła ona przedmiot wielu zabiegów dyplomatycznych ze strony patriotycznie nastawionych środowisk polskich. Aby nie wzbudzać podejrzeń Polaków państwa centralne zmuszone były przystąpić do częściowego choćby wcielenia w życie wcześniejszych zapowiedzi. W początkach września 1917 roku w polskie ręce przeszło szkolnictwo i sądownictwo, zaś 12 września powołano do życia - jako najwyższą władzę państwa polskiego - Radę Regencyjną. Ta trzyosobowa Rada, mianowana przez obu cesarzy, miała sprawować swoje funkcje aż do objęcia rządów przez króla. Wraz z powołaną równocześnie nową Radą Stanu, pełnić miała ona funkcję władzy ustawodawczej. Rada Regencyjna, w której składzie znaleźli się arcybiskup warszawski Aleksander Kakowski, prezydent Warszawy Zdzisław Lubomirski oraz ziemianin, prawnik Józef Ostrowski w porozumieniu z Beselerem stworzyła rząd, na czele którego stanął Jan Kucharzewski. Zakres działania tego rządu był jednak całkowicie niemal uzależniany od niemieckich władz okupacyjnych. Tylko sporadycznie, gdy postępowanie Niemców wywołało fale powszechnego społecznego oburzenia, na przykład po ogłoszeniu warunków pokoju niemiecko-bolszewickiego w Brześciu, rząd i Rada Regencyjna zdobyły się na oficjalne akty protestu. Sprzyjająca sytuacja międzynarodowa spowodowała wzrost aktywności Polaków w polityce światowej i próby wpływania na polityków mocarstw mogących pomóc w odbudowie suwerennej Polski. Podczas konferencji pokojowej w Paryżu Interesów państwa polskiego w Paryżu bronili Ignacy Paderewski i przewodniczący Komitetu Narodowego Polskiego, Roman Dmowski. Właśnie on, 29 stycznia 1919 roku, przedstawił Radzie Najwyższej sytuacje polityczna i gospodarczą Polski i jej postulaty terytorialne. W rezultacie Rada powołała specjalną komisje do spraw polskich, na której czele stanął francuski dyplomata Jules Cambon. Komisja Cambona przedłożyła w maju 1919 roku delegacji niemieckiej projekt traktatu przewidujący włączenie w skład państwa polskiego Górnego Śląska, Wielkopolski, Pomorza Gdańskiego i części Warmii i Mazur. Ponieważ sprzeciw niemiecki poparł antypolsko nastawiony Lloyd George, projekt ten został odrzucony i przeredagowany w duchu znacznie korzystniejszym dla Niemców. Ostateczny tekst traktatu pokojowego podpisany został 28 czerwca 1919 roku. W sprawach dotyczących Polski ustalał on w zasadzie polską granicę zachodnią, przy czym jej ostateczny kształt został jeszcze uzależniony od przebiegu plebiscytów na Górnym Śląsku, Warmii i Mazurach. Gdańsk proklamowany został wolnym miastem pod zarządem Komisarza Ligi Narodów. Polsce narzucono ponadto tak zwany Mały Traktat Wersalski, dotyczący ochrony praw mniejszości narodowych, którego podpisania nie usiłowano nawet wymóc na Niemcach. W ten sposób polska mniejszość narodowa w Niemczech w przeciwieństwie do mniejszości niemieckiej w Polsce, pozbawiona została ochrony prawnej ze strony Ligi Narodów. Ważnym osiągnięciem polskiej delegacji na konferencji paryskiej było wyłączenie spod postanowień Traktatu Wersalskiego sprawy polskiej granicy wschodniej. W praktyce oznaczało to, że o przebiegu tej granicy zadecydować będą musieli sami Polacy na polach bitew. Odzyskanie niepodległości przez Polskę w 1918 roku w ogromnym stopniu możliwe było sytuacji międzynarodowej powstałej w wyniku I wojny światowej. Klęska militarna Niemiec na Zachodzie, rozpad Austro-Węgier oraz wojna domowa w Rosji sprawiły zniosły wszelkie przeszkody jakie stały dotąd przed Polakami na ich drodze do wolności. Sprawie polskiej sprzyjała też ówczesna atmosfera międzynarodowa oraz odpowiednie nagłośnienie problemu przez prezydenta Wilsona. Ostateczny głos należał jednak do samych Polaków i wyłącznie dzięki ich uporczywym dążeniom do celu idea niepodległej Polski mogła zostać zrealizowana. europejskie, które padły ofiarą agresji Niemiec i Włoch – wymienia cele, jakie przyświecały państwom totalitarnym w polityce zagranicznej – identyfikuje postać Francisco Franco – przedstawia przyczyny i skutki wojny domowej w Hiszpanii – przedstawia przyczyny Anschlussu Austrii – wymienia postanowienia konferencji w Monachium – charakteryzuje kolejne etapy podboju Europy przez Adolfa Hitlera do sierpnia 1939 r. proces militaryzacji Niemiec – wymienia strony walczące ze sobą w hiszpańskiej wojnie domowej – omawia okoliczności zwołania konferencji monachijskiej – przedstawia skutki decyzji podjętych na konferencji monachijskiej – charakteryzuje sytuację w Europie pod koniec lat 30. XX w. – wyjaśnia wpływ polityki appeasementu na politykę zagraniczną Niemiec – charakteryzuje włoską ekspansję terytorialną do 1939 r. – wyjaśnia przyczyny i skutki ekspansji Japonii na Dalekim Wschodzie 1. Odrodzenie państwa polskiego po I wojnie światowej Uczeń: – zna daty: przekazania władzy wojskowej Józefowi Piłsudskiemu przez Radę Regencyjną (11 XI 1918) – identyfikuje postacie: Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu Tymczasowy Naczelnik Państwa – zna datę: powołania rządu Jędrzeja Moraczewskiego (18 XI 1918) – identyfikuje postacie: Ignacego Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu unifikacja – zna daty: powstania Tymczasowego Rządu Ludowego Republiki Polskiej (7 XI 1918), powstania Naczelnej Rady Ludowej (14 XI 1918), Uczeń: – zna daty: powstania Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego (19 X 1918), powstania Polskiej Komisji Likwidacyjnej Galicji i Śląska Cieszyńskiego (28 X 1918), przekazania władzy cywilnej Józefowi Uczeń: – ocenia polityczne starania Polaków w przededniu odzyskania niepodległości – ocenia rolę, jaką odegrał Józef Piłsudski w momencie odzyskania niepodległości 39 Józefa Piłsudskiego, Romana Dmowskiego – wymienia pierwsze ośrodki władzy na ziemiach polskich – omawia okoliczności przejęcia władzy przez Józefa Piłsudskiego Daszyńskiego, Jędrzeja Moraczewskiego, Ignacego Jana Paderewskiego – określa zasięg wpływów pierwszych ośrodków władzy – opisuje działania pierwszych rządów polskich po odzyskaniu niepodległości – omawia dążenia władz polskich do uzyskania przez Polskę uznania międzynarodowego wydania dekretu o powołaniu Tymczasowego Naczelnika Państwa (22 XI 1918), powołania rządu Ignacego Jana Paderewskiego (I 1919) – przedstawia sytuację międzynarodową jesienią 1918 r. – wyjaśnia, w jaki sposób sytuacja międzynarodowa, która zaistniała pod koniec 1918 r., wpłynęła na odzyskanie niepodległości przez Polskę Piłsudskiemu przez Radę Regencyjną (14 XI 1918), Tymczasowego Komitetu Rządzącego we Lwowie (24 XI 1918) – przedstawia założenia programowe pierwszych ośrodków władzy 2. Walka o granicę wschodnią Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu: „cud nad Wisłą” – zna daty: Bitwy Warszawskiej (15 VIII 1920), pokoju w Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: koncepcja inkorporacyjna, koncepcja federacyjna, Rada Obrony Państwa „bunt” Żeligowskiego Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu linia Curzona – zna daty: układu z Symonem Petlurą (IV 1920), powołania Rady Obrony Państwa (VII 1920), Uczeń: – zna daty: utworzenia Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej (X/XI 1918), polskiej ofensywy wiosennej (1919), powstania Tymczasowego Komitetu Rewolucyjnego Polski Uczeń: – ocenia postawę Polaków wobec ekspansji ukraińskiej w Galicji Wschodniej – ocenia postanowienia pokoju ryskiego 40 Rydze (18 III 1921) – wskazuje na mapie granicę wschodnią ustaloną w pokoju ryskim – przedstawia postawy Polaków wobec zagrożenia niepodległości ze strony bolszewików – wymienia postanowienia pokoju ryskiego – zna daty: bitwy nadniemeńskiej (22–28 IX 1920), „buntu” Żeligowskiego (9 X 1920) – identyfikuje postacie: Romana Dmowskiego, Józefa Piłsudskiego, Lucjana Żeligowskiego, Wincentego Witosa, Michaiła Tuchaczewskiego – omawia koncepcje polskiej granicy wschodniej – wskazuje na mapie miejsca bitew stoczonych z Rosjanami w 1920 r. – omawia przebieg Bitwy Warszawskiej i jej skutki – przedstawia, w jaki sposób Polska przyłączyła ziemię wileńską włączenia Litwy Środkowej do Polski (III 1922) – identyfikuje postacie: Symona Petlury, Tadeusza Rozwadowskiego, Władysława Sikorskiego, Siemiona Budionnego – wskazuje na mapie tereny zajęte przez Armię Czerwoną do sierpnia 1920 r. – porównuje koncepcję inkorporacyjną i federacyjną – opisuje przebieg ofensywy bolszewickiej w 1920 r. – przedstawia przebieg i skutki kontrofensywy polskiej w 1920 r. (VII 1920), przekazania Wilna przez bolszewików Litwinom (VII 1920), bitwy pod Zadwórzem (1920), bitwy pod Komarowem (31 VIII 1920) – identyfikuje postacie: Feliksa Dzierżyńskiego, Juliana Marchlewskiego – przedstawia przyczyny i przebieg konfliktu polsko- -ukraińskiego pod koniec 1918 i 1 1919 r. – omawia okoliczności podjęcia przez wojska polskie wyprawy kijowskiej i jej skutki 41 Tajemnice sprzed wieków – Jak doszło do „cudu nad Wisłą”? Uczeń: – identyfikuje postać Józefa Piłsudskiego – wyjaśnia, dlaczego Bitwę Warszawską nazwano „cudem nad Wisłą” Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: mobilizacja – zna datę opracowania planu Bitwy Warszawskiej (5/6 VIII 1920) – omawia plany strategiczne wojsk polskich przed Bitwą Warszawską Uczeń: – identyfikuje postacie: Władysława Sikorskiego, Tadeusza Rozwadowskiego – przedstawia postaci, które miały wpływ na wynik Bitwy Warszawskiej Uczeń: – identyfikuje postacie Maxime’a Weyganda, Józefa Hallera, Edgara Vincenta lorda d’Abernona – charakteryzuje spór o autorstwo zwycięstwa Polaków w Bitwie Warszawskiej Uczeń: – ocenia postawy Polaków wobec zagrożenia niepodległości ze strony bolszewików – ocenia spór wokół autorstwa planu Bitwy Warszawskiej 3. Kształtowanie się granicy zachodniej i południowej Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu plebiscyt – zna datę wybuchu powstania wielkopolskieg o (27 XII 1918) – wskazuje na mapie obszar Wolnego Miasta Gdańska, obszary plebiscytowe – wymienia wydarzenia, które miały Uczeń: – zna daty: plebiscytu na Warmii, Mazurach i Powiślu (11 VII 1920), plebiscytu na Górnym Śląsku (20 III 1921), trzeciego powstania śląskiego (V–VII 1921) – identyfikuje postacie: Ignacego Jana Paderewskiego, Wojciecha Korfantego – wskazuje na mapie obszar powstania wielkopolskiego Uczeń: – zna daty: przybycia Ignacego Jana Paderewskiego do Poznania (26 XII 1918), pierwszego powstania śląskiego (VIII 1919), zaślubin Polski z morzem (10 II 1920), podziału Śląska Cieszyńskiego (VII 1920), drugiego powstania śląskiego (VIII 1920) – identyfikuje postacie: Józefa Dowbora-Muśnickiego, Józefa Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu konwencja górnośląska – opisuje konflikt polsko-czechosłowacki i jego skutki – przedstawia proces kształtowania się zachodniej i północnej granicy państwa polskiego Uczeń: – ocenia postawę Polaków wobec sytuacji politycznej w Wielkopolsce w końcu 1918 r. – ocenia przyczyny klęski Polski w plebiscycie na Warmii, Mazurach i Powiślu – ocenia postawę Polaków wobec walki o polskość Śląska 42 wpływ na kształt zachodniej granicy państwa polskiego – wyjaśnia, jakie znaczenie dla niepodległej Polski miał dostęp do morza – omawia przebieg i skutki powstania wielkopolskiego – omawia okoliczności plebiscytów Warmii, Mazurach i Powiślu oraz na Górnym Śląsku – przedstawia przyczyny i skutki powstań śląskich Hallera – wskazuje na mapie zasięg powstań śląskich, Śląsk Cieszyński – przedstawia okoliczności zaślubin Polski z morzem II Rzeczpospolita w latach 1921-1939 1. Rządy parlamentarne Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Naczelnik Państwa, konstytucja marcowa – zna daty: uchwalenia konstytucji marcowej (17 III 1921), wyboru Gabriela Narutowicza na prezydenta (XII 1922) – identyfikuje Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: system parlamentarny, czynne i bierne prawo wyborcze, hiperinflacja, wojna celna – zna daty: pierwszych wyborów do sejmu ustawodawczego (26 I 1919), zabójstwa prezydenta Gabriela Narutowicza (16 XII 1922) Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: mała konstytucja, partyjniactwo – zna datę wprowadzenia podziału na województwa (1919), uchwalenia małej konstytucji (20 II 1919) – wymienia postanowienia małej konstytucji – omawia okoliczności i skutki zamachu na Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: sejm ustawodawczy, Zgromadzenie Narodowe, kontrasygnata – identyfikuje postacie: Romana Rybarskiego, Maurycego Zamoyskiego, Jana Baudouin de Courtenaya – przedstawia okoliczności pierwszych wyborów prezydenckich – charakteryzuje scenę polityczną II Rzeczypospolitej Uczeń: – ocenia pozycję ustrojową Naczelnika Państwa – ocenia rządy parlamentarne w Polsce w latach 1919–1926 43 postacie: Józefa Piłsudskiego, Romana Dmowskiego, Gabriela Narutowicza, Stanisława Wojciechowski ego – omawia postanowienia konstytucji marcowej – identyfikuje postacie: Wincentego Witosa, Wojciecha Korfantego, Ignacego Daszyńskiego, Władysława Grabskiego – charakteryzuje zadania, jakie stanęły przed władzami odradzającej się Polski prezydenta Gabriela Narutowicza – przedstawia przejawy kryzysu rządów parlamentarnych – charakteryzuje rządy parlamentarne w Polsce w latach 1919–1926 – wyjaśnia wpływ słabości politycznej rządów parlamentarnych na pozycję międzynarodową II Rzeczypospolitej 2. Zamach majowy i rządy sanacji Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: zamach majowy, sanacja, konstytucja kwietniowa – zna daty: początku zamachu majowego (12 V 1926), uchwalenia konstytucji kwietniowej (23 Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: piłsudczycy, obóz sanacyjny, autorytaryzm, wybory brzeskie, proces brzeski – zna daty: dymisji rządu i prezydenta Stanisława Wojciechowskiego (14 V 1926), wyborów brzeskich (XI 1930), procesu brzeskiego (1932) – identyfikuje Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: dekret, nowela sierpniowa, Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem, Centrolew, „cuda nad urną” – zna daty: uchwalenia noweli sierpniowej (2 VIII 1926), wyboru Ignacego Mościckiego na prezydenta (1 VI 1926), śmierci Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: grupa pułkowników, grupa zamkowa, Obóz Zjednoczenia Narodowego – zna daty: powołania rządu „Chjeno-Piasta” (10 V 1926), powstania BBWR (1928), powstania Centrolewu (1929), Kongresu Obrony Prawa i Wolności (29 VI 1930), powstania OZN-u (1937) Uczeń: – charakteryzuje polski autorytaryzm na tle przemian politycznych w Europie – ocenia zamach majowy i jego wpływ na losy II Rzeczypospolitej i jej obywateli – ocenia metody, jakimi władze sanacyjne walczyły z opozycją polityczną 44 IV 1935) – identyfikuje postać Józefa Piłsudskiego, Ignacego Mościckiego – opisuje skutki polityczne i ustrojowe zamachu majowego – charakteryzuje rządy sanacyjne – przedstawia postanowienia konstytucji kwietniowej postacie: Wincentego Witosa, Stanisława Wojciechowskiego, Macieja Rataja – omawia przyczyny zamachu majowego – charakteryzuje przebieg zamachu majowego Józefa Piłsudskiego (12 V 1935) – identyfikuje postacie: Walerego Sławka, Edwarda Rydza-Śmigłego, Władysława Sikorskiego – przedstawia politykę sanacji wobec opozycji – omawia rządy sanacyjne po śmierci Józefa Piłsudskiego – identyfikuje postacie: Kazimierza Bartla, Adama Koca – porównuje pozycję prezydenta w konstytucjach marcowej i kwietniowej Społeczeństwo i gospodarka II Rzeczypospolite j Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Polska A i Polska B, Centralny Okręg Przemysłowy – wskazuje na mapie obszar Polski A Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu reforma walutowa – zna daty: reformy walutowej Władysława Grabskiego (1924), rozpoczęcia budowy Gdyni (1921), rozpoczęcia budowy COP–u Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu reforma rolna – zna daty: ustawy o reformie rolnej (1920 i 1925), początku wielkiego kryzysu (1929) – przedstawia problemy gospodarcze, z Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu magistrala węglowa – wskazuje na mapie przebieg magistrali węglowej – opisuje sposoby przezwyciężania trudności gospodarczych przez władze Uczeń: – ocenia wpływ reform Władysława Grabskiego na sytuacje gospodarczą II Rzeczypospolitej – ocenia znaczenie portu gdyńskiego dla gospodarki II Rzeczypospolitej – ocenia gospodarczą działalność Eugeniusza 45 i Polski B, obszar COP-u, Gdynię – wymienia różnice między Polską A i Polską B – wyjaśnia, jaką rolę gospodarczą odgrywał Centralny Okręg Przemysłowy (1937) – identyfikuje postacie: Eugeniusza Kwiatkowskiego, Władysława Grabskiego – omawia reformy rządu Władysława Grabskiego – przedstawia przyczyny budowy portu w Gdyni i jego znaczenie dla polskiej gospodarki – przedstawia założenia 4-letniego planu gospodarczego Eugeniusza Kwiatkowskiego i jego realizację jakimi borykała się Polska po odzyskaniu niepodległości – omawia założenia i realizację reformy rolnej – charakteryzuje wielki kryzys gospodarczy w Polsce II Rzeczypospolitej – przedstawia działania podjęte w celu modernizacji gospodarki Polski w dwudziestoleciu międzywojennym Kwiatkowskiego Społeczeństwo odrodzonej Polski Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu analfabetyzm – omawia strukturę narodowościo wą i wyznaniową Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: asymilacja narodowa, asymilacja państwowa, getto ławkowe – zna datę reformy Janusza Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: numerus clausus – opisuje sytuację społeczną Polski w międzywojennej Polsce – charakteryzuje Uczeń: – zna daty: przeprowadzenia spisów powszechnych w II Rzeczypospolitej (1921 i 1931), zbliżenia się Ruchu Narodowo-Radykalnego do Obozu Zjednoczenia Narodowego (1937) Uczeń: – ocenia położenie mniejszości narodowych w II Rzeczypospolitej – ocenia politykę władz II Rzeczypospolitej wobec mniejszości narodowych 46 II Rzeczypospoli tej – wyjaśnia, w jaki sposób władze odrodzonego państwa polskiego walczyły z analfabetyzme m Jędrzejewicza (1932) – identyfikuje postać Janusza Jędrzejewicza – przedstawia strukturę społeczną II Rzeczypospolitej – wyjaśnia, na czym polegać miała asymilacja narodowa i państwowa – omawia rozwój edukacji w II Rzeczypospolitej politykę władz II Rzeczypospolitej wobec Ukraińców – omawia stosunki polsko–żydowskie – wymienia przykłady wyższych uczelni funkcjonujących w II Rzeczypospolitej – charakteryzuje przykłady realizacji polityki asymilacyjnej w latach 30. XX w. Osiągnięcia II Rzeczypospolitej Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu Enigma – identyfikuje postać Władysława Reymonta – przedstawia najważniejsze osiągnięcia kultury polskiej w dwudziestoleci u Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: – zna datę otrzymania Literackiej Nagrody Nobla przez Władysława Reymonta (1924) – identyfikuje postacie: Stefana Żeromskiego, Zofię Nałkowską, Marię Dąbrowską, Witolda Gombrowicza, Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: modernizm, ekspresjonizm, funkcjonalizm, lwowska szkoła matematyczna – identyfikuje postacie: Brunona Schulza, Eugeniusza Bodo, Franciszka Żwirki, Stanisława Wigury – wymienia Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: awangarda, styl narodowy, katastrofizm, formizm, skamandryci, art déco, Awangarda Krakowska, – zna daty: powstania PKP (1926), powstania PLL LOT (1929) – identyfikuje postacie: Tadeusza Kotarbińskiego, Floriana Znanieckiego, Stefana Banacha, Hugona Steinhausa Uczeń: – charakteryzuje kierunki w sztuce i architekturze II Rzeczypospolitej – ocenia dorobek kultury i nauki polskiej w okresie międzywojennym 47 międzywojenn ym Juliana Tuwima, Stanisława Ignacego Witkiewicza – wymienia przedstawicieli polskiej literatury w dwudziestoleciu międzywojennym – prezentuje osiągnięcia polskiej literatury w okresie dwudziestolecia międzywojennego – wymienia osiągnięcia polskich naukowców w dziedzinie nauk matematycznych przedstawicieli nauk matematycznych, twórców filmu i sztuki w Polsce międzywojennej – przedstawia rozwój kinematografii polskiej w dwudziestoleciu międzywojennym – wymienia architektów tworzących w okresie II Rzeczypospolitej i ich osiągnięcia – przedstawia nurty w polskiej literaturze oraz grupy poetyckie, jakie rozwinęły się w okresie dwudziestolecia międzywojennego II Rzeczpospolita na arenie międzynarodowej Uczeń: – zna datę układu polsko-francuskiego (II 1921) – identyfikuje postać Józefa Piłsudskiego – wymienia sojusze, jakie zawarła Polska w dwudziestoleci Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: „korytarz”, polityka równowagi i „równych odległości” – zna daty: układu polsko-rumuńskiego (III 1921), traktatu polsko-radzieckiego o nieagresji (1932), polsko-niemieckiej Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu Międzymorze – zna daty: układu w Rapallo (1922), układu w Locarno (1925) – przedstawia koncepcję Józefa Piłsudskiego dotyczącą prowadzenia Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu wojna prewencyjna – wyjaśnia, jaki wpływ na pozycję międzynarodową Polski miały układy w Rapallo i Locarno – wyjaśnia, jaki wpływ na pozycję międzynarodową Polski miały polsko- Uczeń: – ocenia pozycję II Rzeczypospolitej na arenie międzynarodowej 48 u międzywojenn ym – wyjaśnia, które z nich miały stanowić gwarancję bezpieczeństw a II Rzeczypospoli tej deklaracji o niestosowaniu przemocy (1934) – identyfikuje postać Józefa Becka – omawia stosunek państw sąsiednich do II Rzeczypospolitej – charakteryzuje stosunki polsko- -radzieckie i polsko- -niemieckie w dwudziestoleciu międzywojennym polityki zagranicznej i przykłady jej realizacji – omawia ideę Międzymorza i wyjaśnia przyczyny jej niepowodzenia – wskazuje zagrożenia, jakie stwarzały dla Polski układy z Rapallo i Locarno – opisuje polską politykę zagraniczną w latach 30. XX w. -radziecki traktat o nieagresji i polsko- -niemiecka deklaracja o niestosowaniu przemocy Droga do wojny Uczeń: – zna daty: paktu Ribbentrop– Mołotow (23 VIII 1939), polsko- -brytyjskiego sojuszu polityczno-wojskowego (25 VIII 1939) – wskazuje na mapie obszary, które Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: eksterytorialność – zna daty: zajęcia Zaolzia przez Polskę (2 X 1938), polsko–brytyjskich gwarancji pomocy w razie ataku Niemiec (IV 1939), wypowiedzenia przez Niemcy deklaracji Uczeń: – zna daty: przedstawienia po raz pierwszy propozycji tzw. ostatecznego uregulowania spraw spornych między Polską a Niemcami (X 1938), przedstawienia po raz ostatni propozycji tzw. ostatecznego uregulowania spraw Uczeń: – przedstawia przyczyny konfliktu polsko- -czechosłowackiego o Zaolzie – charakteryzuje relacje polsko- -brytyjskie i polsko- -francuskie w przededniu II wojny światowej – wyjaśnia, jaki wpływ miały brytyjskie i francuskie gwarancje Uczeń: – ocenia postawę rządu polskiego wobec problemu Zaolzia – ocenia postawę społeczeństwa polskiego wobec żądań niemieckich 49 na mocy paktu Ribbentrop– Mołotow miały przypaść III Rzeszy i ZSRS – przedstawia żądania, jakie III Rzesza wysunęła wobec Polski w 1938 r. – wymienia postanowienia paktu Ribbentrop– Mołotow o niestosowaniu przemocy z Polską (IV 1939) – identyfikuje postacie: Joachima von Ribbentropa, Wiaczesława Mołotowa, Józefa Becka – wskazuje na mapie Zaolzie, tzw. „korytarz” – omawia postawę władz II Rzeczypospolitej wobec żądań niemieckich – wyjaśnia, jakie znaczenie dla Polski miało zawarcie paktu Ribbentrop–Mołotow spornych między Polską a Niemcami (III 1939), przemówienia sejmowego Józefa Becka (5 V 1939) – wyjaśnia, w jakich okolicznościach nastąpiło włączenie Zaolzia do II Rzeczypospolitej – wyjaśnia, jakie cele przyświecały polityce zagranicznej Wielkiej Brytanii i Francji wobec Polski w 1939 r. – przedstawia okoliczności zawarcia paktu Ribbentrop– –Mołotow dla Polski na politykę Adolfa Hitlera

odrodzenie państwa polskiego po i wojnie światowej